Atriyal fibrilasyonlu birçok hasta, bu ritm bozukluğunun farkında olmadan, ve bundan hiçbir zarar görmeden uzun yıllar yaşayabilir. Ancak hastaların çoğunda atriyal fibrilasyon nedeniyle birçok problem yaşanır. Bütün toplum değerlendirildiğinde atriyal fibrilasyonu olan hastalar, atriyal fibrilasyonu olmayan hastalardan daha erken ölmektedir. Bu, genellikle atriyal fibrialsyonun yol açtığı bazı özel durumlar nedeniyle olmaktadır.
Daha önce bahsedildiği gibi atriyal fibrilasyon kalbin performansını bozar. Bu durum kalp yetersizliği adı verilen bir hastalığa neden olabilir. Kalp yetersizliği özellikle ciddi kalp hastalıkları zemininde gelişen atriyal fibrilasyonun sık rastlanan bir sonucudur.
Atriyal fibrilasyon sırasında kanın atriyumlar içinde hareketsiz kalması içinde pıhtı oluşmasına neden olur. Bu pıhtılar vücudun değişik yerlerine giderek damar tıkanıklıklarına neden olabilir. Atriyal fibrilasyonda damar tıkanıklığı en sık beyin damarlarında olur. Özel kan sulandırıcı ilaç almayan atriyal fibrilasyonlu hastaların %5’inde hayatları boyunca en az bir kez damar tıkanıklığı yaşanır. İnme ve felç atriyal fibrilasyonlu hastalarda normale göre 6 kat daha sık gözlenir ve inmeli her 6 hastadan birinde neden atriyal fibrilasyondur. Atriyal fibrilasyonlu hastalarda pıhtı oluşumu ve damar tıkanıklıklarını kumadin (coumadin, warfarin) isimli özel bir kan sulandırıcı kullanarak önlemek mümkündür. Ancak bu ilaç pıhtıları önlerken kendisi kanama yapabilir. Ayrıca ilacın dozunun ayarlanması için sık sık kan tetkikleri yapılması gereklidir.
Atriyal fibrilasyonlu her hastada pıhtının engellenmesi için kumadin kullanılması gerekmez. Damar tıkanıklığı özellikle yüksek riskli hastalarda olduğu için aşağıdaki tablo kullanılarak hastalarda risk belirlemesi yapılarak kullanılacak kan sulandırıcı ilaç belirlenir.
CHADS2 SKORLAMASI
- Yaşın 75’in üzerinde olması 1 puan
- Tansiyon yüksekliği olması 1 puan
- Şeker hastalığı olması 1 puan
- Kalp yetersizliği olması 1 puan
- Daha önce bir damar tıkanıklığı yaşanmış olması 2 puan
Hastanın toplam puanı 2 ya da daha üzerindeyse damar tıkanıklığını önlemek amacıyla kumadin isimli pıhtıönler ilacın kullanılması gereklidir. Toplam puanı 1 olan hastalarda pıhtıyı önlemek amacıyla aspirin ya da kumadin arasından bir tercih yapılır. Hiçbir risk faktörü olmayanlara ise aspirin tavsiye edilir. Ancak özellikle yüksek riskli hastalarda atriyal fibrilasyona bağlı pıhtı oluşumu ve damar tıkanıklığının önlenmesinde aspirin etkili değildir.
Hastalarda atriyal fibrilasyona ait yakınmalar çok büyük değişiklikler gösterir. Bazı hastalarda atriyal fibrilasyon sırasında hiçbir şikayet olmaz. Bu hastalarda tanı tesadüfen ya da uzun süren atriyal fibrilasyonun yol açtığı diğer hastalıkların saptanmasıyla konur. Aksine bazı hastalar ise atriyal fibrilasyonu çarpıntı şeklinde hissederler. Ayrıca nefes darlığı, göğüste sıkıntı hissi, yorgunluk, sersemlik hali ya da göğüs ağrısı gibi yakınmalar da olabilir.
Atriyal fibrilasyon en sık gözlenen sürekli ritm bozukluğudur. Günümüzde Avrupa’da 6 milyon, Amerika Birleşik Devletleri’nde 2.2 milyon kişide atriyal fibrilasyon olduğu sanılmaktadır. Bu konuda ülkemizde sağlıklı veriler olmamakla birlikte en az 60000 kişide atriyal fibrilasyon olduğu tahmin edilmektedir. Atriyal fibrilasyon genellikle kalp hastalarında ve ileri yaşlarda gözlenen bir ritm bozukluğudur. Son yıllarda kalp hastalıklarının tedavisi alanındaki gelişmeler tüm dünyada ve ülkemizde yaşam süresini uzatmış ve ciddi kalp sorunları olan hastaların daha ileri yaşlara ulaşmalarını sağlamıştır. Bu durum, özellikle bu hasta grubunda sık gözlenen atriyal fibrilasyonun sıklığını belirgin olarak arttırmıştır. 1990’lı yıllarda 1980’li yıllara göre tüm dünyada atriyal fibrilasyon sıklığının 2.5 kat arttığı sanılmaktadır.
Bilindiği gibi kalp, göğüs ön duvarı ve göğüs kafesinin arkasında iki akciğer arasında yer alan ve vücudun ihtiyacı olan oksijen ve besinleri dokulara pompalayan bir organdır. Ortalama ağırlığı 275 – 300 gram kadardır ve bu ağırlığın çoğunu özelleşmiş kalp kasları oluşturur. Kalp karmaşık bir pompa düzeninde, kanı damar sistemi ile vücuttan toplar, oksijenlenmesi için akciğere yollar ve oksijenden zenginleşmiş kanı tekrar vücuda pompalar. Kalp ortalama olarak dakikada 72, günde 104,000 ve yılda 38,000,000 kez kasılarak, içinde bulunan kanı vücuda gönderir. İnsan ömrünü ortalama 70 yıl olarak kabul edersek, kalp bu sürede düzenli ve aralıksız olarak yaklaşık 2.5 trilyon kez kasılmakta ve yine yaklaşık olarak 200 milyon litre kanı vücuda pompalamaktadır.Kalp 4 odacıktan oluşur. Kalbin üst tarafındaki odacıklar atriyumlar (kulakçıklar), alt tarafındaki odacıklar ise ventriküller (karıncıklar) olarak adlandırılır. Atriyumlar ile ventriküller arasında ve ventriküllerin çıkımında birer tane olmak üzere kalbin içinde 4 tane kapak vardır. Bu kapaklar tek yöne açılan kapılar gibi, kanın 4 odacıkta akışını sürekli kontrol ederler. Kalp odacıkları gevşeyerek, kendisine doğru yönelen kanı içinde toplar ve kasılarak bu kanı damarlar içine pompalar. Normal bir dolaşımda vücuttan toplanan kirli kan önce sağ atriyuma gelir. Buradan sağ ventriküle boşalır. Sağ atriyumun kasılması bu boşalmaya yardım eder. Sağ ventrikülün kasılmasıyla ise kan oksijenlenmek üzere akciğerlere gönderilir. Akciğer dolaşımını tamamlayan temiz kan sol atriyuma gelir ve buradan sol ventriküle boşalır. Sol atriyumun kasılması bu boşalmaya yardım eder. Son olarak sol ventrikülün kasılmasıyla da oksijenlenmiş kan vücuda pompalanır.Kalpte odacıkların kasılma ve gevşeme işlevleri büyük bir uyum içinde ve belirli bir sıra ile gerçekleşir. Bu uyum kalbin etkin çalışabilmesi için gereklidir. Bunu sağlayan yapı ise kalbin özelleşmiş elektriksel sistemidir.
Kalbin içinde yaygın bir sinir ağı şeklinde özel bir ileti sistemi mevcuttur. Kalp kasılması sağ atriyumun üst kısmında yer alan ve adına sinüs düğümü denen bir hücre grubunun çıkarttığı elektriksel uyarılar ile başlar. Buradaki hücreler, sürekli olarak uyarı üretirler ve kalbin kasılmasında önemli rol üstlenirler. Sinüs düğümünden çıkan uyarıların sıklığı vücudun ihtiyacı ile orantılı olarak artıp azalır. Yani egzersiz halindeki bir insanın kalbinin hızlı atmasının sebebi sinüs düğümündeki hücrelerin daha sık aralıklarla uyarı çıkartmasıdır. Sinüs düğümünden çıkan uyarılar her iki atriyuma yayılarak atriyumların kasılmasını sağlarlar.
Atriyal fibrilasyon tanım olarak atriyumların titreşimidir. Bu ritm bozukluğunda, atriyumların içinde aynı anda çok sayıda elektriksel aktivite farklı yönlere doğru hareket ederek tamamen düzensiz ve çok hızlı uyarılara neden olur. Bunun sonucunda atriyumların her noktasında çok hızlı ve düzensiz kasılmalar olur. Sonuç olarak atriyumlarda etkin bir kasılma yerine sadece etkisiz titreşimler meydana gelir. Bu durumda atriyoventriküler düğüm de bir uyarı bombardımanı altında kalmaktadır. Atriyal fibrilasyonda atriyoventriküler düğüme dakikada 400 ya da daha fazla sayıda uyarı gelir. Atriyoventriküler düğüm bunların önemli bir kısmının ventriküllere geçişini engeller ancak ventriküllere geçen uyarılar yine de hızlı ve tamamen düzensiz kalp atımlarına neden olur.
Atriyal fibrilasyon temel olarak 2 farklı şekilde gözlenir:
